کلیسای جامع نتردام پاریس

کلیسای جامع نتردام (نوتردام) یکی از عالی‌ترین نمونه‌های معماری گوتیک فرانسه بوده و در کنار برج ایفل، یکی از مشهورترین آثار تاریخی و نقاط برجسته شهر پاریس نیز محسوب می‌شود.

 

این کلیسا که در ایل دو لا سیته (Île de la Cité) -جزیره‌ای واقع در رودخانه سن- قرار دارد، به دستور موریس دو سولی (Maurice de Sully) و کمی بعد از انتصابش به مقام اسقف پاریس در سال ۱۱۶۰ ساخته شد. هر چند قسمت اعظم بنا قبل از مرگ وی در سال ۱۱۹۶ تکمیل گشت، کل روند ساخت آن دو قرن به طول انجامید. کلیسای جامع نتردام به خاطر طبیعت‌گرایی مجسمه‌های گوتیکی و همچنین آثار عالی ویترای (شیشه‌های رنگی)، نمایانگر رشد و توسعه‌ای می‌باشد که طی دوران قبلی معماری رومانسک و مجسمه‌سازی رومانسک شکل گرفت. در حین مرحله رادیکال انقلاب فرانسه (دهه ۱۷۹۰) خسارت‌های قابل‌ توجهی به کلیسا وارد شد که بعدها در اواسط دهه ۱۸۴۰ تحت نوسازی وسیعی با نظارت متخصص بازسازی، اوژن ویوله لودوک (Eugene Viollet-le-Duc) قرار گرفت. در سال ۱۹۹۱ این بنا به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد.

تاریخچه

پروژه ساخت کلیسا در سال ۱۱۶۳ بعد از اینکه پاپ الکساندر سوم ایده ساخت یک کلیسای جامع جدید را بنا نهاد شروع شد. در زمان مرگ اسقف موریس دو سولی در سال ۱۱۹۶، بخش‌های زیادی از کلیسا تکمیل ‌شده بودند و سالن اصلی نیز در حال اتمام بود. در سال ۱۲۰۰ کار بروی ضلع غربی آغاز گشت که شامل پنجره مدور بزرگ و برج‌ها می‌شد و همگی در حوالی سال ۱۲۵۰ به انجام رسیدند. همچنین در دهه ۱۲۵۰ بازویی‌های کلیسا توسط معمارهایی به نام ژان دوشِل (Jean de Chelles) و پیر دو مونتروی (Pierre de Montreuil)، به سبک جدیدی از معماری گوتیک تغییر شکل یافتند. عناصر باقیمانده دیگر نیز به مرور طی قرن بعدی کامل شدند.

معماری کلیسای جامع نتردام

بنای کلیسا ۱۲۸ متر طول و سالن اصلی آن ۱۲ متر عرض دارد. نقشه صلیبی‌شکل، سالن مرتفع، بازویی و برج، از معماری رومانسک قرن ۱۱ وام گرفته‌شده‌اند،‌ اما طاق‌های نوک‌تیز و سقف شیاردار آن کاملاً گوتیکی هستند. کلیسای نتردام در واقع اولین کلیسای جامعی بود که در آن از پشت‌بندهای مایل بیرونی برای حمایت از دیوارهای بلند استفاده‌شده بود. این پشت‌بندها از اول در معماری بنا در نظر گرفته نشده بودند، بلکه بعد از مشاهده ترک و شکستگی دیوارهای نازک بالا تحت فشار وزن سقف به آن اضافه شدند. علاوه بر پشت‌بندها، ستون‌های متعدد دیگری نیز برای این منظور در نظر گرفته شد. یکی از علل شهرت نتردام، مجسمه‌های بیرونی و ناودان‌هایی از موجودات عجیب بودند که به عنوان ستون‌های حمایتی ولوله‌های خروج آب باران نیز کاربرد داشتند.

سر در ورودی استوار و محکم نتردام با تندیس‌های سنگی بسیار زیادی تزئین شده که تمرکزشان بیشتر در درب مرکزی که روز قضاوت را به تصویر کشیده به چشم می‌خورد. طراحی قسمت ورودی با نوارهای افقی تزئینات، به ایجاد تعادل بین برج‌های مرتفع ۶۹ متری کمک زیادی می‌کند.

ورودی‌های قسمت بازویی کلیسا با نقش برجسته‌های عالی و بی‌بدیلی تزئین شده‌اند. درب جنوبی تصویری از زندگی استفان مقدس به همراه سایر قدیسین منطقه را به نمایش می‌گذارد، در حالی که در تزئینات درب شمالی، تصاویری از کودکی مسیح و قصه‌ای از تئوفیلوس کار شده است.